500 zł na dziecko, czyli wszystko o Rodzina 500+

Kwotę 500 zł na każde drugie i kolejne dziecko, przyznawaną z budżetu państwa, bez względu na poziom dochodów rodzica, wprowadził rządowy program określany jako Rodzina 500+. Przewiduje on także świadczenie na pierwsze dziecko, ale to jest zarezerwowane dla rodzin o niskich dochodach.

500 zł na dziecko – od kiedy obowiązują przepisy?

Przepisy przyznające prawo doświadczenia wychowawczego w wysokości 500 zł na dziecko zawiera ustawa z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz. U. z 2016 r. poz. 195). Jej regulacje obowiązują od 1 kwietnia 2016 r.

Dzięki niewliczaniu kwoty świadczenia 500+ do dochodu, korzystający z innych świadczeń i zasiłków z pomocy społecznej nie tracą na jego pobieraniu.

Kto dostanie 500 zł na dziecko?

O świadczenie wychowawcze mogą ubiegać się rodzice, opiekunowie prawni lub opiekunowie faktyczni dziecka, do czasu ukończenia przez dziecko 18. roku życia.

Na pierwsze lub jedyne dziecko świadczenie może być przyznane tylko po spełnieniu kryterium dochodowego: 800 zł na osobę w rodzinie lub 1200 zł, jeśli w rodzinie wychowuje się dziecko niepełnosprawne. Ważne jest, że pełnoletnie dziecko do ukończenia 25. roku życia liczy się do składu rodziny przy ustalaniu dochodu, jeżeli pozostaje na utrzymaniu rodziców. Ponadto do dochodu wlicza się alimenty od drugiego rodzica oraz te z Funduszu Alimentacyjnego.

Na drugie i każde kolejne dziecko świadczenie przysługuje niezależnie od dochodu na osobę w rodzinie.

500 zł na dziecko – wniosek

Aby uzyskać świadczenie wychowawcze należy w ośrodku pomocy społecznej właściwym dla miejsca zamieszkania złożyć wniosek, na urzędowym formularzu. Świadczenie jest wypłacane od miesiąca, w którym zostanie złożony ten dokument. Do programu można dołączyć w dowolnym momencie. Wniosek można złożyć także elektronicznie, poprzez portale: empatia.mrpips.gov.pl, PUE ZUS, ePUAP oraz za pośrednictwem bankowości elektronicznej. ​

W sytuacji składania wniosku o przyznanie świadczenia wychowawczego na pierwsze lub jedyne dziecko (tj. uzależnionego od wysokości dochodu) do wniosku należy dołączyć oświadczenie o dochodach innych niż podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych; w przypadku rolników – oświadczenie o wysokości gospodarstwa rolnego; w przypadku osoby samotnie wychowującej dziecko – dokumenty dotyczące zasądzonych alimentów; w przypadku cudzoziemców – zezwolenia na pobyt i pracę w Polsce (określone w ustawie z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach; tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 1990); w przypadku rodziców adopcyjnych – dokumenty dotyczące przysposobienia.

500+ a pobyt rodzica za granicą

Regulacje dotyczące świadczenia wychowawczego przewidują mechanizmy pozwalające na ograniczenie przypadków nienależnego pobierania świadczeń przez osoby mieszkające za granicą.

Świadczenie to nie przysługuje, jeżeli rodzinie przysługuje za granicą świadczenie o podobnym charakterze, za wyjątkiem sytuacji, gdy przepisy o koordynacji systemu zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy przewidują inaczej. Rodzice składający wniosek o przyznanie świadczenia są zobowiązani do informowania o każdej zmianie mającej wpływ na prawo do tego świadczenia, w tym również o zmianie miejsca zamieszkania.

Jest to zgodne z unijnym zakazem kumulacji świadczeń o charakterze rodzinnym. Stanowi on, że wnioskodawca nie może jednocześnie pobierać pełnej kwoty świadczeń w dwóch państwach członkowskich, jednak otrzyma najwyższą możliwą kwotę świadczeń przewidzianą w ustawodawstwie jednego z tych państw (z reguły właściwym do wypłaty świadczenia jest państwo, w którym wykonywana jest praca). Jeśli rodzic przebywa w innym państwie UE i złoży tam wniosek o świadczenia rodzinne, tamtejszy organ informuje o tym fakcie polskich marszałków województw, a ci przekazują te informacje do właściwej gminy. Mechanizm ten funkcjonuje od dnia wejścia Polski do UE.

W przypadku, gdy osoba ubiega się o świadczenia o charakterze rodzinnym w państwie członkowskim UE, EOG lub Szwajcarii, instytucja właściwa w tym państwie zwraca się z zapytaniem dotyczącym m.in. pobierania polskich świadczeń do instytucji w Polsce. Taka sama procedura jest podejmowana przez polskie instytucje właściwe w sytuacji, gdy w Polsce został złożony wniosek, a członek rodziny przebywa lub pracuje w innym państwie UE.

1000 zł na dziecko. Czy to możliwe?

Od opisanego wyżej świadczenia wychowawczego należy odróżnić świadczenie rodzicielskie wypłacane na podstawie ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (tekst jedn.: Dz. U. z  2016 r. poz. 1518) Od 1 kwietnia 2016 r. przewiduje ona 1000 zł miesięcznego wsparcia przyznawanego bez uwzględniania kryterium dochodowego, wypłacanego co do zasady przez pierwsze 52 tygodnie życia dziecka.

Świadczenie rodzicielskie przysługuje:

– matce albo ojcu dziecka; opiekunowi faktycznemu dziecka (tj. osobie faktycznie opiekującej się dzieckiem, jeżeli wystąpiła z wnioskiem do sądu rodzinnego o przysposobienie dziecka) w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do ukończenia 10. roku życia;

– rodzinie zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do ukończenia 10. roku życia oraz

– osobie, która przysposobiła dziecko, w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do ukończenia 10. roku życia.

Ojcu dziecka świadczenie rodzicielskie przysługuje w przypadku śmierci matki dziecka, porzucenia przez nią dziecka bądź skrócenia na jej wniosek okresu pobierania świadczenia rodzicielskiego po wykorzystaniu przez nią tego świadczenia za okres co najmniej 14 tygodni od dnia urodzenia dziecka. ​

Okres wypłacania świadczenia rodzicielskiego może być dłuższy niż 52 tygodnie – ten czas dotyczy bowiem tylko przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie, przysposobienia jednego dziecka lub objęcia opieką jednego dziecka. Odpowiednio może on więc wynosić: 65 tygodni – w odniesieniu do dwojga dzieci urodzonych przy jednym porodzie, przysposobionych lub objętych opieką; 67 tygodni – przy trojgu dzieciach; 69 tygodni – przy czwórce dzieci oraz 71 tygodni – w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia pięciorga i więcej dzieci lub objęcia opieką pięciorga i więcej dzieci.

Osobie uprawnionej do świadczenia rodzicielskiego przysługuje w tym samym czasie jedno świadczenie rodzicielskie bez względu na liczbę wychowywanych dzieci oraz jedno świadczenie rodzicielskie w związku z wychowywaniem tego samego dziecka.

Świadczenie rodzicielskie z kolei nie przysługuje, jeżeli:

– co najmniej jeden z rodziców dziecka lub opiekun faktyczny dziecka lub rodzina zastępcza otrzymują zasiłek macierzyński lub uposażenie za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub okres urlopu rodzicielskiego;

–  dziecko zostało umieszczone w pieczy zastępczej – w przypadku matki lub ojca lub osoby, która przysposobiła dziecko;

– jeden z rodziców dziecka lub opiekun faktyczny dziecka, lub rodzina zastępcza, nie sprawują lub zaprzestali sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, w tym w związku z zatrudnieniem lub wykonywaniem innej pracy zarobkowej, które uniemożliwiają sprawowanie tej opieki;

– w związku z wychowywaniem tego samego dziecka lub w związku z opieką nad tym samym dzieckiem jest już ustalone prawo do świadczenia rodzicielskiego, dodatku do zasiłku rodzinnego, świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub zasiłku dla opiekuna;

– osobom uprawnionym do świadczenia rodzicielskiego przysługuje za granicą świadczenie o podobnym charakterze do świadczenia rodzicielskiego, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.