Grupy krwi – kompendium wiedzy

Każdy z nas jest indywidualnością od poczęcia. Mamy różne genotypy, ale wspólne cechy są w rodzinach dziedziczne. Dotyczy to także grupy krwi. Jaką grupę krwi będzie miało dziecko? Czy można to rozpoznać bez badania? I czy rzadka grupa krwi to problem?

Jakie grupy krwi wyróżniamy?

Oznaczenie grup krwi symbolami A, B, AB i 0 zostało przyjęte na całym świecie w 1928 roku. Klasyfikacja ta odnosi się do występujących na krwinkach czerwonych charakterystycznych białek –  antygenów grup krwi. Obecność antygenu A lub B determinuje przynależność do jednej z wyżej wymienionych grup. Jest ona stała przez całe życie, z wyjątkiem możliwości nastąpienia zmiany po przeszczepie szpiku kostnego.

I tak, grupa krwi 0 charakteryzuje się brakiem antygenu na krwinkach, grupa A posiada na krwinkach antygen A, grupa B – antygen B, a  jeśli na krwinkach występują oba antygeny A i B, mamy do czynienia z grupą krwi AB.

Grupa A posiada ponadto przeciwciała przeciw grupie B, a grupa B –  przeciw grupie A. Dlatego te grupy nie mogą być dla siebie wymienne. Grupa AB nie posiada żadnych przeciwciał i dlatego biorca z tą grupą przyjmie każdą inną grupę krwi. Jego krew zostanie jednak odrzucona przez wszystkie inne grupy (oprócz AB), z racji posiadania zarówno antygenów A, jak i B. Grupa krwi 0 posiada przeciwciała przeciw grupie A i B i może przyjmować tylko krew grupy 0. Ponieważ jednak jest wolna od antygenów A i B, może być przekazywana biorcom z innymi grupami.​

Najrzadsza grupa krwi to…?

W Polsce najczęściej występujące grupy krwi to 0 Rh+ i A Rh+ (po ok. 30% populacji Polaków). Najrzadsza jest natomiast grupa krwi AB Rh – ma ją tylko 1%  Polaków. Pozostałe grupy krwi procentowo rozkładają się w naszym społeczeństwie następująco: B Rh+ – 15%, AB Rh+ – 7%, 0 Rh- i A Rh – po około 6% i 2% w przypadku grupy B Rh-.*

Dziedziczenie grupy krwi

Grupa krwi dziecka jest dziedziczona po rodzicach w sposób ustalony i w pełni przewidywalny. Poniższa tabela przedstawia w uproszczeniu możliwe kombinacje grup krwi dziecka.

Rodzice		Dzieci
Grupa krwi ojca	Grupa krwi matki	Możliwe grupy krwi
A	A	A lub 0
B	B	B lub 0
A	0	A lub 0
B	0	B lub 0
A	B	AB, 0, A lub B
A	AB	A, B lub AB
B	AB	A, B lub AB
AB	AB	A, B lub AB
AB	0	A lub B
0	0	0

Grupa krwi dziecka – jak poznać bez badania?

Grupę krwi dziecka poprzez badanie ustala się dopiero gdy ukończy ono dwa lata, choć przeciwciała wykrywające antygeny AB człowiek posiada od urodzenia. Układ ABO dojrzewa jednak dopiero w okresie 6 do 18 tygodni od porodu. Wcześniej zostaje nam więc skorzystanie z prawa Mendla, czyli wskazanej w tabeli reguły przekazywania cech dziedzicznych.

Obecnie w Internecie znaleźć można kalkulatory, które bazując na zasadach dziedziczenia grupy krwi, po wpisaniu danych dotyczących tej grupy u rodziców, wskazują jaką grupę może mieć dziecko. Informacja ta, z uwagi na możliwe różne kombinacje, jest jednoznaczna tylko jeśli oboje rodzice mają grupę krwi zero. Ale wtedy nie jest potrzebny żaden kalkulator, gdyż jest pewne, że taką samą grupę krwi będzie miało dziecko.

Konflikt serologiczny

Poza antygenami A i B istotne znaczenie ma także występowanie we krwi antygenu D. Jego posiadanie określa się jako Rh dodatni (ma go aż 85% osób),  a jego brak jako  Rh ujemny (pozostałe 15% ludzi). Obecność lub brak antygenu D nie jest w żaden sposób powiązana z antygenami A i B. Każda z czterech podstawowych grup krwi A, B, AB i 0 może zatem wystąpić jako Rh + lub jako Rh -.

Czynnik Rh wpływa na możliwość przetaczania krwi, przeszczepiania narządów a także na wystąpienie tzw. konfliktu serologicznego. Jest to sytuacja gdy matka ma grupę Rh-, a dziecko Rh+ (odziedziczoną po ojcu). Konflikt nie występuje przy pierwszym dziecku, natomiast może być niebezpieczny w drugiej ciąży. Podczas pierwszego porodu do krwiobiegu matki dostaje się antygen D. Ponieważ jest on obcy dla jej organizmu, wytwarzane są przeciwciała. W trakcie drugiej ciąży przedostają się one przez łożysko i atakują krwinki drugiego dziecka. W sytuacji konfliktu serologicznego po pierwszym porodzie matce podaje się immunoglobulinę – preparat, który niszczy krwinki Rh+ zanim układ odpornościowy kobiety zdąży zareagować.

Jedz zgodnie ze swoją grupą krwi?

U podstaw diety dostosowanej do grup krwi leży to o czym pisaliśmy na wstępie – że przeciwciała tych grup wzajemnie się odrzucają i nie jest bez znaczenia w jakiej kombinacji grupy krwi mogą być zastępowane. Z zależności tych wyciągnięto wniosek, że to co służy osobom z jedną grupą krwi, może szkodzić osobom z inną grupą, gdyż pożywienie aglutynuje (skleja) komórki pewnych grup krwi (w sposób podobny do odrzucania), a innych nie. Aglutynacja zaburza procesy metaboliczne. Przeciwdziałanie jej polega na unikaniu występujących w pożywieniu lektyn, które aglutynują poszczególne komórki, determinowane przez daną grupę krwi. Na przykład najbardziej powszechna lektyna znajdująca się w ziarnach – gluten, wiąże się z wyściółką jelita cienkiego, powodując jej zapalenie i podrażnienie, zwłaszcza u osób z grupą krwi 0.

Dieta dla grupy krwi 0

Osoby z grupą krwi zero, zgodnie z założeniami diety uzależnionej od grupy krwi, powinny zatem unikać produktów zbożowych i glutenu w ogóle, a stosować dietę wysokobiałkową, opartą na białkach zwierzęcych. Trawienie tych produktów nie powinno stanowić dla nich problemu.

Dieta zgodna z grupą krwi

Założenia diety zgodnej grupą krwi mają tyle samo zwolenników co przeciwników. Dzielą one produkty żywnościowe na trzy kategorie: wskazane, obojętne i niewskazane dla każdej z czterech grup krwi, kierując się działaniem danej grupy produktów na metabolizm. Jak każdej diecie i tu chodzi o jego przyspieszenie i uzyskanie pozytywnych efektów w postaci spadku masy ciała i lepszego samopoczucia.

Żywienie dla osób z grupą krwi A powinno być oparte na warzywach A, dla grupy B dozwolone są zarówno produkty warzywne jak i mięso, natomiast osoby grupą AB powinny unikać tego, co niewskazane dla grup A i B. Osoby z grupą krwi zero, jak już zostało wskazane powyżej, powinny oprzeć żywienie na białku zwierzęcym.

Przeciwnicy diety dostosowanej do grup krwi wskazują na ryzyko z nią związane, polegające na zbyt łatwym odrzucaniu całych grup produktów i ryzyko złego zbilansowania pożywienia. Podkreślają także znaczenie indywidualnych potrzeb organizmu danej osoby oraz konieczność dostosowania sposobu żywienia do konkretnych problemów (nadwaga, otyłość, problemy zdrowotne) w oparciu o wyniki przeprowadzonych badń konkretnej osoby, a nie założeń przyjętych dla zbiorowości osób z tą samą grupą krwi.

W stosowaniu każdej diety należy zachować zdrowy rozsądek i przede wszystkim najpierw przebadać, a potem obserwować  swój organizm i jego reakcje na zmianę sposobu odżywiania. To co służy jednemu, może nie być dobre dla innej osoby, a odnoszenie tej zasady do grup zdefiniowanych poprzez tą samą grupę krwi, może okazać się zgubne.

* Dane statystyczne zostały zaczerpnięte ze strony krwiodawcy.org.